De Ramadan komt eraan, wat betekent dit voor jouw islamitische collega’s?
Als onderzoeker in islam op de werkvloer en adviseur op het gebied van inclusie, spreek ik regelmatig jongvolwassenen met een islamitische achtergrond. Ook spreek ik niet-islamitische managers over de onzekerheid die zij kunnen ervaren in de omgang met hun islamitische collega’s. Naar aanleiding van de Ramadan hoor ik vragen als:
“Hoe kan ik omgaan met mijn islamitische collega’s?”
“Moet ik hem of haar vrijgeven?”
Waarom is dit belangrijk? Het gaat om je werknemers tevreden houden; maximale werknemerstevredenheid betekent inzoomen op individuele behoeften. En met de Ramadan voor de deur, een maand die heel belangrijk is voor veel van je islamitische collega’s, is het goed te weten wat dit voor hen betekent en hoe je hier als collega of leidinggevende mee kunt omgaan.
Medewerkers die de ruimte krijgen om aan de Ramadan mee te doen zijn positief over hun werkgever. Een blije werknemer is gemotiveerd en loyaal en dat is wat je als werkgever wilt. Zo vertelde een jonge vrouw mij:
“Ik was zó blij dat het in mijn nieuwe baan vanzelfsprekend was dat ik kon bidden, aangepaste werktijden had en ik de laatste week van de Ramadan kon vrij nemen – dit heb ik ontzettend gewaardeerd.”
Wat betekent de Ramadan?
De maand Ramadan is voor veel moslims dé belangrijkste maand van het jaar. Het is een maand van bezinning. Het gaat niet slechts om het vasten, alswel om het stilstaan bij het hier en nu. Wat gaat er goed, daar dankbaar voor zijn. Wat kan er anders, beter? Hoe kun je een beter mens worden? Hoe kan je leren je geest tot rust te brengen?
Het versterkt het geloof, de spiritualiteit, de band met God of Allah – dit is op vele manieren te benoemen. Vergelijk het met mensen die niet bidden of vasten, maar op retraite gaan, meedoen aan yoga- of stilteweekenden en zo proberen dichter bij zichzelf te komen.
Precies dit is de bedoeling van de Ramadan, waarbij de zorg voor en gezelligheid met de familie en andere dierbaren zeer belangrijk zijn.
Niet gek toch, in onze samenleving waarin iedereen maar ‘druk-druk’ is en veel mensen opbranden?
Wat heeft je collega die meedoet aan de Ramadan nodig?
Support van collega’s is de meest gehoorde behoefte. Dit gaat om begrip en om inzoomen op wat je islamitische collega nodig heeft. Niet iedereen reageert hetzelfde op het vasten waardoor de individuele behoeften heel verschillend kunnen zijn. Een ‘one-size-fits-all’-beleid voor de Ramadan heeft daarom niet zoveel zin. Ga gewoon met je collega in gesprek en vraag waarin je kunt ondersteunen.
Begrip voor de motivatie om aan Ramadan mee te doen
Veel mensen die ik spreek vinden het prettig om aan hun collega’s uit te leggen waarom ze aan de Ramadan meedoen. Wat hun motivatie is, wat het hun brengt. Wat voor hen de uitdagingen zijn en waarom ze er, ondanks dat het soms best pittig is, aan mee doen. Het feit dat anderen oprecht geïnteresseerd in hen zijn, is belangrijk.
Gelegenheid om te bidden
Begrip om te kunnen bidden wordt vaak genoemd. Niet iedereen durft te zeggen dat hij of zij wil bidden, uit angst voor onbegrip bij collega’s of leidinggevende.
Het bidden op gezette tijden tijdens de Ramadan is voor velen belangrijk, omdat dit het innerlijke gevoel sterkt goed bezig te zijn. Zeg eerlijk: of mensen nu koffie gaan drinken, een rondje door kantoor gaan lopen, een sigaretje gaan roken of zich even willen terugtrekken voor een paar minuten bezinning, dat is toch geen issue?
Aangepaste werktijden
Daar het eet- en slaapritme wordt verstoord, is het voor de één prettig om in de ochtend iets langer te kunnen slapen, ook al weet men dat dit niet altijd mogelijk is. De ander is juist in de ochtend het meest productief en gaat graag aan het einde van de dag iets eerder naar huis.
Aan het einde van de Ramadan, in de vierde week, wordt het vasten soms als zwaarder ervaren. In combinatie met de voorbereidingen voor het Suikerfeest die in familiekring plaatsvindt, kan dit de wens met zich meebrengen om de laatste week van de Ramadan vrij te kunnen nemen.
Overige ondersteuning
Veelgehoord is ook de wens aan begrip voor het vasten op zich.
“Ook al is het soms moeilijk – ik ben niet zielig, want ik kies hier zelf voor.”
Het, ongetwijfeld onbedoelde, gepercipieerde gebrek aan begrip bij de niet-vastende kan zitten in kleine opmerkingen zoals : “Dit is echt niet goed voor je; als het niet lukt, dan doe je het toch niet?” of: “Het is jouw keuze – maar moeten wij hier echt rekening mee houden?”
Vast en zeker ook niet vervelend bedoeld, maar de vraag “Mag je écht geen water drinken?” wordt het meeste genoemd als iets wat men toch echt een beetje vervelend vindt. Veel jongvolwassen moslims gaan ervan uit dat dát nu wel bekend mag zijn.
Ook begrip voor diegene die wat rustiger en wat meer teruggetrokken is dan gewoonlijk, wordt positief ervaren. De persoon in kwestie kan moe zijn of zou wat meer ruimte voor rust willen hebben. Over een leidinggevende die dit goed snapt:
“Mijn manager zag dat ik moe was. We zouden een heel pittige vergadering ingaan. Hij zei toen tegen mij dat hij die meeting wel zou doen. Hij toonde dus begrip en behoedde mij ervoor dat ik zou worden ‘afgebrand’ in die meeting. Dat soort dingen vind ik tof.”
Concluderend
De Ramadan is voor veel islamitische collega’s heel belangrijk. Omdat iedereen anders is, is het waardevol als jij als collega of leidinggevende openstaat voor een gesprek hierover. Je hebt niets te verliezen. Integendeel, je collega’s zullen het waarderen dat jij rekening houdt met hun levensbeschouwelijke normen, waarden en wensen. De werksfeer en onderlinge relaties zullen erdoor verbeteren met hogere werktevredenheid en loyaliteit als gevolg.